Covid-19 tahribatının ölçülmesine imkan sağlayacak yazılım

Oxford Üniversitesinden istifa ederek çalışmalarını Ege Üniversitesi (EÜ) çatısı altında sürdüren Dr. Özkan Doğanay, yüksek lisans öğrencisi Nur Ekenel ile tıp fakültesi öğrencileri Belkıs Aysu Özbek ve Ceren Yürümez’in birlikte hazırladığı “Covid-19’da Bilgisayarlı Tomografi Yazılımlarının Geliştirilmesi” isimli proje, TÜBİTAK’tan destek almaya hak kazandı. Covid-19’un etkilerinin incelenmesi için tanısal bilgiler sağlayan bilgisayarlı tomografinin (BT) önemli olduğunu ve kullanımının her geçen gün arttığını ifade eden Dr. Doğanay, “Her ne kadar sağlık çalışanlarımız özveri ile hastalıkla mücadelede ellerinden geleni yapsalar da bilgisayarlı tomografiye artan talep nedeni ile normale kıyasla 10 kata kadar artan bir yoğunluk yaşanmaktadır. Bu sebeple, ekibimizle birlikte radyologların ve göğüs hastalıkları uzmanlarının artan iş yükünü azaltmak ve hastalığın erken tanı ve teşhisini hızlandırmak adına yazılımlar geliştiriyoruz. Bu yazılımların, BT görüntülerini saniyeler içinde analiz ederek Covid-19 pnömonisinin akciğerlerde oluştuğu tahribatın ölçülmesine imkan sağlaması hedeflenmektedir. Proje ile yüksek lisans öğrencimiz Nur Ekenel, tıp fakültesi öğrencilerimiz Belkıs Aysu Özbek ve Ceren Yürümez, TÜBİTAK’ın açmış olduğu Star Araştırmacı bursuyla ödüllendirildi” dedi.

BT görüntüleri analiz edilecek

Projede gelinen aşama hakkında bilgi veren Dr. Doğanay, “Şu anda projede geldiğimiz noktada Ege Üniversitesinden etik kurul izinleri alınarak toplanan hasta BT görüntüleri analiz edilecek. Yeterli sayıda veri elde edildiğinde yaptığımız analizler, alanında dünyaca ünlü uzman radyolog Prof. Dr. Recep Savaş, Başhekimimiz Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Tuncay Göksel ve Rektör Yardımcımız Göğüs Cerrahı Prof. Dr. Kutsal Turhan’ın klinik değerlendirmeleri ile geliştirilecektir. Uzman görüşleri doğrultusunda geliştirdiğimiz yazılımlar önce Ege Üniversitesi Hastanesi bünyesindeki ve daha sonra ülkemizin ve dünyanın diğer bölgelerindeki klinisyenlerimizin hizmetine sunulacaktır” diye konuştu.

“Covid-19 ikinci dalgasını geciktirilebilir”

Geliştirecekleri yazılımın hastalığa tanı koymada önemli olduğunun altını çizen Dr. Doğanay, şunları söyledi: “Geliştireceğimiz yazılım hastalığın hangi evrede olduğunu saptayabilecek kantitatif tayin içerecektir. Bizim geliştireceğimiz yazılımlar kısa sürede, bilgisayarlı tomografi verilerini kullanarak tanı koyabilir hale gelecek. Türkiye ve dünya genelinde normalleşme sürecinde var olan hastaların teşhisi çok önemlidir. Böylece hastalığın tekrar yayılması engellenebilir ve olası bir ikinci dalga geciktirilebilir, hatta ikinci dalganın oluşma ihtimali ortadan kalkabilir. Buna ek olarak geliştireceğimiz yazılımlar hastalığın akciğerde yayılışını üç boyutlu olarak görmemize olanak sağlayacak ve hastalığın ciddiyetini ve gelişimini izleyebileceğiz. Yazılımlardan elde edilen rapor ile iş yükünü azaltarak doktorlarımıza yardımcı olmayı hedefliyoruz. Bu sayede teknik bilgisi göğüs BT’sini okuyabilen radyologlar kadar yeterli olmayan diğer branşlardan hekimlerimiz de bu yazılımdan rahatlıkla yararlanabilecekleri bir platforma aktarmayı hedefliyoruz. Bahsettiğimiz yazılım programı için uyguladığımız teknikler aynı şekilde BT görüntüleriyle incelenebilen birçok hastalıkta uygulanabilir olacak. Dünya Sağlık Örgütü ve diğer birçok kaynakta da açıklandığı üzere yakın zamanda Covid-19 hastalığının dünyadan tamamen yok olması beklenmemektedir. Dolayısıyla Covid-19 hastalığının etkileri azalsa bile geliştirdiğimiz yazılımı diğer akciğer hastalıklarının tespiti ve analizinde kullanmaya devam edebileceğiz. Geliştirdiğimiz bu tür yazılımlar, Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) gibi heterojen akciğer hastalıklarında ve akciğer kanserinde kullanılabilecektir."

Akciğer görüntüleme teknikleri

Dr. Özkan Doğanay, Ege Üniversitesi bünyesinde Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak’ın destekleriyle kurulan “Fonksiyonel Akciğer Görüntüleme Laboratuvarları”nda, akciğer hastalıklarının erken tanı ve teşhisi için görüntüleme teknikleri geliştiriliyor. Fonksiyonel Akciğer Görüntüleme Laboratuvarlarında; fizik, makina mühendisliği, elektrik-elektronik mühendisliği, biyoloji, yazılım mühendisliği ve kimya mühendisliği gibi farklı alanlardan beş doktora öğrencisi, bir yüksek lisans öğrencisi ve iki lisans öğrencisi ile ülkemizde ve dünyada ilk sayılacak akciğer görüntüleme teknikleri üzerinde çalışıyor. Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak da proje ekibini tebrik ederek başarılarının devamını diledi.